آرتروز گردن چیست؟
یکی از علت هایگردن درد های مزمن آرتروز یا ساییدگی مهره های گردن می باشد. آرتروز عبارتست از تغییرات تخریبی در مفاصل گردنی است، که موجب وارد آمدن فشار به اعصابی می شود که به دستها می روند.
حدود ۵۰- ۲۵ درصد افراد تا سن ۵۰ سالگی دچار تغییرات شدید آرتروز گردن می شوند قطعا این میزان با افزایش سن بیشتر می شود. بیشترین تغییرات سائیدگی (دژانراتیو) مهره ها در مردان بیشتر نسبت به زنان رخ می هد و بیشترین مفاصل درگیر بین مهره های ۵ و ۶ و نیز بین مهره های ۶ و ۷ هستند و بدلیل اینکه متحرک ترین قسمت کل ستون فقرات همین مهره های گردنی است بسیار آسیب پذیرتر است، پوزیشن های ناصحیح گردن و شانه، حمل وسایل و اشیا روی سر ( در جوامع روستائی شایع است )، سوانح رانندگی که باعث خمیدگی ناگهانی سر به جلو و سپس به عقب می شود و …سرعت و شدت پیدایش این تغییرات را بیشتر می کند از جمله این تغییرات می توان به تغییر ساختمان دیسک بین مهره ای، بیرون زدگی آن به داخل کانال نخاعی یا سوراخ های بین مهره ای، پیدایش خارهای استخوانی در لبه مهره ها ( استئوفیت ) و حتی تغییر شکل و بهم خوردن انحنای طبیعی آنها اشاره کرد. بر اساس اینکه هر کدام از این تغییرات و به چه شدت و در چه سطح مهره ای ایجاد شود علائم متفاوت است.
آناتومی گردن:
ستون فقرات از ۲۴ استخوان تشکیل شده است که مهره ها نامیده می شوند و روی یکدیگر قرار دارند. این استخوان ها برای ایجاد یک کانال که از نخاع محافظت می کند، به یکدیگر متصل می شوند. هفت مهره کوچک که از پایین جمجمه شروع می شوند و ستون فقرات گردن را تشکیل می دهند.
دیسک بین مهره ای: در میان مهره های خود، دیسک های بین مهره ای انعطاف پذیری هستند. دیسک های بین مهره ای مسطح، دایره ای شکل و حدود نیم اینچ ضخامت دارند. آنها از دو جزء ساخته شده اند:
- حلقه بیرونی سخت و انعطاف پذیر دیسک
- مرکز نرم و ژله مانند دیسک
علائم آرتروز گردن
- درد بین دو کتف و سر شانه ها
- سردرد
- گزگز انگشتان دست
- کاهش قدرت عضلانی در دست ها یا حتی در پاها
- دردهای شدید گردن با انتشار به شانه و دست و …
- فلج کاملی بخشی از بدن در موارد شدید
- اختلالات اسفنکتری ( ادرار و مدفوع ) در موارد شدید
علل ایجاد آرتروز گردن
- ضربه ها و شکستگی مهره های گردن
- بیماریهای التهابی مفاصل گردن
- عفونت های مفصلی
- داشتن عادات غلط در سبک زندگی مثلا خم کردن گردن به مدت طولانی برای مطالعه، کار با تلفن، رایانه یا حتی رانندگی طولانی مدت، حمل بارهای سنگین و …
پیشگیری از بروز آرتروز گردن
اولین چیزی که به آن باید توجه شود برای پیشگیری از بروز آرتروز گردن، اصلاح سبک زندگی است.
خم نگه داشتن سر به سمت پایین به مدت طولانی یکی از عوامل اصلی ایجاد آرتروز حتی در سنین پایین تر از ۴۰ سالگی است. بیشترین افرادیکه در معرض این آسیب هستند دندانپزشکان می باشند و نیز کارمندان پشت میز نشستن که تحرک کمی هم دارند و به دلیل کار ممتد مجبور به خم نگهداشتن سر هستند و همچنین زنان خانه دار که به جهت کارهای خانه بمدت طولانی مجبورند سر را به سمت پائین نگهدارند.
به همین جهت اولین توصیه به همه این افراد اینست که هر یک ربع ساعت یکبار حداقل بمدت ۵ دقیقه به گردن خود استراحت داده و حرکات کششی گردن را به چهار طرف ( عقب، جلو و طرفین ) یک یا دو بار انجام دهند و در هر حرکتی ۱۰ ثانیه این کشش را نگه دارند.
از حمل بارهای سنگین خصوصا بر روی یک دوش کاملا بپرهیزید چون باعث بهم زدن تعادل بدن شده و منجر به مشکلات گردنی از جمله آرتروز و دیسک گردن می شود و حتی در صورت داشتن این عادت غلط بمدت طولانی باعث ایجاد تورتیکولیز یا کجی گردن می شود.
استفاده از بالش های استاندارد و مناسب جهت خوابیدن:
چون در حالت خواب بدن بمدت طولانی در یک وضعیت قرار می گیرد و در نتیجه در وضعیت اشتباه قرار دادن بدن در حین خواب منجر به آسیب های جبران ناپذیری می گردد در نتیجه توصیه می شود از خوابیدن روی بالش های بلند و یا حتی خیلی کوتاه بپرهیزید. بالش مناسب و استاندارد باید گودی گردن را در حین خواب پرکند.
انجام ورزشهای ایروبیک، ورزش های کششی و نیز تقویتی گردن به صورت مستمر و منظم و نیز جلسات ریلکسیشن بسیار جهت پیشگیری از آرتروز گردن و مشکلات گردنی توصیه می شود. دور کردن هر گونه استرس و فشار عصبی و نیز رفع افسردگی به کاهش دردهای ناشی از آن کمک می کند.
فاکتورهای خطرناک آرتروز گردن
- ژنتیک: یک سابقه خانوادگی درد گردن و آرتروز گردن
- سیگار کشیدن: گردن درد را افزایش می دهد
- مشاغل: شغل هایی که حرکات زیاد و تکراری گردن دارد
- آسیب یا ضربه ی قبلی به گردن
مرحله اولیه درمان آرتروز گردن
- بستن گردن بندهای مخصوص ( soft collar) برای مدت کوتاه
- عدم استفاده از بالش های بلند
- نخوابیدن روی شکم
- اصلاح پوزیشن های گردنی هنگام مطالعه یا کار با کامپیوتر
- کاهش مدت رانندگی و …
- استفاده از داروهای ضد التهاب و ضد درد مانند استامینوفن، ایبوبروفن، celebrex ( سلبرکس ) و نیز داروهای شل کننده عضلانی مثل متوکاربامول یا بکلوفن
درمان آرتروز گردن با حرکات اصلاحی
با گذشت زمان مفاصل دچار سایش و پارگی می شود. به گفته ی آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، بیش از ۸۵ درصد از افراد بالای ۶۰ سال مبتلا به آرتروز گردن می شوند. با انجام حرکات کششی و قدرتی گردن میتوانید درد آرتروز گردن خود را کاهش دهید. حرکات را به آرامی انجام دهید و از تغییر جهت ناگهانی گردن خود پرهیز کنید.
- بالا و پایین بردن گردن:با کشش گردن به سمت بالا و پایین انعطاف پذیری و دامنه ی حرکتی افزایش پیدا می کند. برای انجام این حرکت در حالت ایستاده یا نشسته قرار بگیرید و سر خود را به آرامی به جلو بکشید، سعی کنید چانه را به سینه ی خود نزدیک کنید. ۵ تا ۱۰ ثانیه گردن خود را در این وضعیت نگه دارید سپس سر خود را به عقب برده و ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت را ۵ بار در هر جهت انجام دهید.
- خم و کج کردن گردن: این حرکت در حالت ایستاده یا نشسته قابل انجام است. سر خود را به سمت شانه راست بچرخانید و شانه چپ را پایین نگه دارید، سر خود را در این وضعیت ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس سر خود را به مرکز برگردانده و برای سمت دیگر تکرار کنید. این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
- چرخش گردن: در حالت ایستاده و نشسته گردن خود را به آرامی به سمت راست چرخش داده و برای ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید سپس به مرکز برگردانده و به سمت چپ چرخش داده و ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
- انقباض گردن: گردن خود را به جلو برده و ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید و به عقب برگردید. این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
- چرخش شانه: چرخش شانه یک تمرین ساده و آسان برای تقویت عضلات گردن و شانه می باشد. در حالت ایستاده یا نشسته پاهای خود را کمی از هم باز کنید و در حالی که بر روی گردن خود متمرکز هستید، شانه های خود را چرخش دهید. حرکت معکوس آن را نیز انجام دهید. این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
درمان غیرجراحی آرتروز گردن
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی معمولا اولین درمان غیر جراحی است که پزشک به شما توصیه می کند. تمرینات خاص می تواند به کاهش درد و همچنین تقویت عضلات ضعیف کمک کند. فیزیوتراپی شامل کشش ملایم مفاصل و عضلات گردن می باشد.
برنامه های فیزیوتراپی متنوع هستند اما معمولا ۶ تا ۸ هفته طول خواهد کشید. به طور معمول جلسات ۲ تا ۳ بار در هفته برنامه ریزی می شود.
آتل گردن: این آتل حلقه ی شکل گردن را می پوشاند. پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند از آتل گردن استفاده کنید تا حرکات گردن را محدود کند و عضلات گردن استراحت کنند. استفاده از آتل گردن فقط برای مدت کوتاهی استفاده می شود، زیرا استفاده طولانی مدت می تواند قدرت عضلات گردن شما را کاهش دهد.
تزریق مبتنی بر استروئید: بسیاری از بیماران با تزریق استروئیدی درد آنها تسکین می یابد.
درمان آرتروز گردن با لیزرتراپی ( لیزر پرتوان)
درمانی که بهترین نتیجه را در بین مراجعین مرکز ما در زمینه آرتروز گردن داشته است: علاوه بر دارو درمانی( داروهای ضد التهاب و ضد درد و داروهای غضروف ساز) و آموزش ورزش های تقویتی و کششی عضلات شانه و گردن و توصیه به انجام آنها به صورت مستمر و روزانه سه مرتبه درمان آرتروز گردن با لیزرتراپی بوده است.
بدلیل اینکه لیزر پرتوان قدرت این را دارد که تا حدی غضروف های تخریب شده که در طی آرتروز مهره‌های گردن رخ می دهد را تحریک به بازسازی و ترمیم کند و از طرفی باعث کاهش التهاب و درد ناشی از ساییدگی مهره‌های گردنی می شود پس به این نتیجه می‌رسیم که لیزر پرتوان فقط روشی جهت تسکین درد نیست و اثر درمانی در این زمینه دارد.
درمان آرتروز گردن با جراحی
- یک عصب ستون فقرات به دلیل فتق دیسک (بیرون زدگی دیسک) یا استخوان تحت فشار است.
- نخاع تحت فشار باشد
بیماران مبتلا به علائم پیشرونده عصبی مانند ضعف سوزش بازو، بی حسی و گزگز بیشتر احتمال دارد که از عمل جراحی کمک بگیرند. جراحی به افرادی که درد شدیدی داشته و به روش های غیرجراحی بهبود نیافته اند پیشنهاد می شود. با این حال، برخی از بیماران مبتلا به درد گردن شدید نمی توانند نامزد جراحی باشند. این ممکن است به دلیل ماهیت گسترده ای از آرتروز، سایر مشکلات پزشکی یا سایر علل درد، مانند فیبرومیالژیا ( سندروم درد اسکلتی-عضلانی ) باشد.
درباره دکتر:
اینجانب دکتر مریم چترایی متخصص طب فیزیکی در اصفهان تحصیلات متوسطه را در دبیرستان بهشت آئین اصفهان سپری کردم و در سال ۱۳۷۸ در دانشگاه آزاد نجف آباد در رشته پزشکی پذیرفته شدم. در سال ۱۳۸۵ فارغ التحصیل شدم و پس از فارغ التحصیلی، دوران طرح پزشکی عمومی را در شهر چادگان منطقه سد زاینده رود بعنوان پزشک خانواده مشغول به خدمت رسانی به هموطنان عزیزم شدم. در سال ۱۳۸۸ بمدت یکسال مجددا توفیق خدمت رسانی به عنوان پزشک خانواده را در مناطق محروم روستاهای دهق و علویجه پیدا کردم. در سال ۱۳۹۰ موفق به قبولی در رشته مورد علاقه ام (طب فیزیکی و توانبخشی) دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گردیدم. پس از طی دوران رزیدنتی و اخذ بورد تخصصی دکترای طب فیزیکی و توانبخشی بمدت ۲ سال طرح تخصص را در شهر فلاورجان سپری کردم و پس از آن برای مدتی در مرکز هلال احمر استان اصفهان مشغول به کار شدم. در حال حاضر به غیر از مداوای بیماران در مطب شخصی در کلینیک فرهنگیان استان اصفهان نیز توفیق خدمت رسانی به قشر فرهیخته و زحمتکس فرهنگیان عزیز را دارم.